Choć zęby są niezwykle ważną częścią ciała dla każdego człowieka, to jednak mało kto zastanawia się nad tym, jak prezentuje się budowa makroskopowa zęba. A przecież wykorzystywane są one nie tylko do żucia i rozdrabniania pokarmów, lecz stanowią także bardzo ważną część estetyczną twarzy. Poznanie tego, jak są zbudowane i z jakich tkanek się składają, może pomóc utrzymywać je w dobrym stanie i odpowiednio o nie dbać. Jak to więc wygląda w szczegółach, czyli jak zbudowane są zęby i co powinno się o nich wiedzieć w tym zakresie?
Struktura zęba
Jak zatem prezentuje się budowa makroskopowa zęba? Jaka jest jego widoczna gołym okiem struktura i z jakiego powodu jest to tak ważne? Jak się okazuje, ząb składa się tak naprawdę jedynie z trzech elementów, które wyróżniane są na podstawie tego, jak prezentują się wizualnie. Od czego więc należy zacząć?
Dla pacjenta najważniejszą częścią zęba jest oczywiście jego korona. To ten fragment, który wystaje poza dziąsło i używany jest do jedzenia. Korona zęba zaliczana jest do najtwardszych części, ponieważ znajduje się w niej niezwykle mocna i trwała tkanka, czyli szkliwo. Jej zadaniem jest ochrona głębiej położonych części przed zniszczeniem. Jak jednak każdy doskonale wie, w wyniku oddziaływania na szkliwo bakterii i wydzielonych przez nie kwasów, na powierzchni powstawać mogą ubytki, które z czasem przeradzać się będą w próchnicę.
Kolejnym po koronie zęba jego fragmentem jest szyjka. Jest to część, która łączy koronę z korzeniem zęba. Oczywiście szyjka nie jest widoczna, ponieważ cały czas znajduje się w dziąśle. Wiedzieć jednak trzeba, że w pewnych sytuacjach, czyli np. przy chorobie przyzębia, dziąsło może się cofnąć, odsłaniając szyjkę zębową. Jest to sytuacja bardzo niebezpieczna, która może doprowadzić do stanu zapalnego, a nawet do rozchwiania i wypadnięcia danego zęba.
Oczywiście budowa makroskopowa zęba nie kończy się na tych dwóch elementach. Ostatnim, prawdopodobnie najważniejszym jest korzeń zęba. Jest to element, który utrzymuje ząb w kości, a także stabilizuje go i zabezpiecza przed wypadnięciem. Co ciekawe, korzeń musi charakteryzować się niewielkim rozchwianiem. Jeśli byłby całkowicie stabilny i sztywno osadzony w kości, naprężenia na zębach podczas żucia byłyby tak duże, że groziłoby to ich popękaniem. Lekkie ruchy korzenia powodują, że siły towarzyszące żuciu i naciskowi na zębach są amortyzowane i nie stanowią żadnego zagrożenia.
Z jakich tkanek składa się ząb?
Oczywiście budowa makroskopowa zęba, czyli ta widoczna gołym okiem, to nie wszystko, co warto wiedzieć o tym niezwykle ważnym elemencie ludzkiego ciała. Kluczową sprawą jest dowiedzenie się, co kryje się wewnątrz zęba, czyli z jakich konkretnie składa się on tkanek. Jak się okazuje, w przypadku budowy zęba od strony jego tkanek, wyróżnić można aż cztery elementy. Mowa tu jest więc o szkliwie, zębinie, miazdze oraz cemencie. Czym się one charakteryzują?
Jak można się bez trudu domyślić, zdecydowanie najlepiej znane jest szkliwo. To właśnie o tej tkance często mówi się w reklamach zachęcających do częstego mycia zębów. Nie ma co się dziwić, to szkliwo jest tkanką mającą kontakt z jedzeniem, cukrami i drobnoustrojami, a przez to jako pierwsze narażone jest na zniszczenie. Co ciekawe, szkliwo jest uważane za najtwardszą tkankę w ludzkim organizmie, znacznie twardszą niż np. kość. Wymaga jednak szczególnego traktowania i częstego mycia, ponieważ wydzielane przez bakterie kwasy stopniowo je uszkadzają, powodując ubytki i dostawanie się stanu zapalnego do tkanek położonych niżej. Co ciekawe, szkliwo jest jedyną tkanką w ludzkim zębie, która nie jest unerwiona. Dzięki temu nie odczuwamy bólu podczas żucia lub picia. Z drugiej strony z racji tego, że kontakt ze szkliwem nie boli, nie czujemy, jak jest ono niszczone. Dlatego też tak ważne są regularne wizyty u stomatologa, aby można było skontrolować stan szkliwa.
Drugą po szkliwie tkanką w zębie jest zębina. Jest to główna część zęba, która stanowi jego rdzeń. Składa się w większości z substancji organicznych i poprzecinana jest szeregiem kanalików dostarczających składniki odżywcze z miazgi. Co ciekawe, zębina jest produktowa przez całe życie.
Pod zębiną znajduje się niezwykle wrażliwa i ważna część zęba, czyli miazga. To właśnie w niej znajdują się kanały zębowe, które dostarczają do wyżej położonych cześć zęba składniki odżywcze w tym tlen. Jeśli stan zapalny zęba powstający w wyniku ataku próchnicy dotrze do miazgi, uratowanie go może okazać się niemożliwe. Często w takiej sytuacji stosowany jest zabieg zatrucia zęba, czyli usunięcie z niego miazgi.
Na sam koniec wymienić jeszcze trzeba ostatni fragment zęba, czyli cement. Jego niewielkie ilości pokrywają korzeń zęba, stabilizując go i wzmacniając.
Z czego zbudowany jest korzeń zęba?
Jak więc widać, budowa makroskopowa zęba jest naprawdę ciekawa i bardzo skomplikowana. Na sam koniec dowiedzieć się jeszcze trzeba, jak prezentuje się budowa korzenia zęba. Jak się okazuje, w skład korzenia zębowego zaliczyć można cement korzeniowy, czyli substancję podobną do kości, która stabilizuje ząb, a także zębinę i miazgę. Korzeń jest niezwykle ważnym elementem dla stabilizacji i zabezpieczenia pozycji zęba.