Próchnica butelkowa dotyczy niemowlaków posiadających zęby mleczne i małych dzieci. To przewlekła choroba zakaźna, która stanowi poważny problem, ponieważ wywołuje bolesne dolegliwości. Może również być przyczyną wystąpienia wad zgryzu w późniejszym wieku. Jej objawami są przebarwienia w postaci smug oraz plam pojawiające się na szkliwie. Nieleczona może dość szybko rozprzestrzenić się na kolejne zęby. W jej zapobieganiu liczy się prawidłowa higiena jamy ustnej, obserwacja uzębienia przez dorosłych, a także profilaktyka i regularny kontakt ze stomatologiem. Co jeszcze warto wiedzieć o próchnicy butelkowej?
Próchnica butelkowa u niemowląt – czym jest i jak jej zapobiegać ?
Próchnica butelkowa jest chorobą, która dotyczy zębów mlecznych, co oznacza, że rozwija się u niemowląt i małych dzieci do 4 lat. Określana jest również jako próchnica wczesnego dzieciństwa. Jej nazwa pochodzi od tego, że pojawia się na skutek częstego karmienia dziecka butelką. Maluch podczas odżywiania się często zasypia, a wtedy drobnoustroje zaczynają intensywne żerowanie. Cukry zawarte w pokarmie są doskonałą pożywką dla bakterii. Produkują one kwasy działające destrukcyjnie na szkliwo. Atakują tkanki zęba i przyczyniają się do zmian w postaci przebarwień i ubytków. Próchnica butelkowa to choroba zakaźna, która może mieć formę przewlekłą. Umiejscawia się przeważnie na zębach mających kontakt z butelką, czyli kłach, a także górnych siekaczach. Bardzo rzadko rozwija się w dolnej części uzębienia. Często zainfekowany ząb jest nie do uratowania i stomatolog musi go usunąć.
Rozwojowi bakterii sprzyja przyjmowanie przez dziecko słodkich napojów oraz mleka. Im więcej jest cukru w spożywanym pokarmie, tym większa możliwość pojawienia się próchnicy. Warto, żeby rodzice zwracali na to uwagę. Im dłużej maluch pije z butelki, tym ryzyko wystąpienia choroby się zwiększa. Istotne jest, żeby pamiętać o odpowiedniej higienie jamy ustnej. W wielu przypadkach rodzice bagatelizują to zagadnienie nie dbając o mycie zębów swojej pociechy, co jest błędem.
Próchnica wczesnego dzieciństwa – jak wygląda i co robić?
Najczęstszą przyczyną wystąpienia próchnicy zębów jest przede wszystkim karmienie dziecka z butelki mlekiem, sokami oraz słodzonymi napojami. Gdy szkliwo przez dłuższy czas ma kontakt z takim pokarmem, wtedy sprzyja to rozwojowi bakterii próchnicowych. Pojawienie się choroby wynika również z powodu niewłaściwej higieny jamy ustnej lub jej braku.
Gdy dziecko zaczyna być niespokojne, marudzi i popłakuje, wtedy rodzice starają się ustalić przyczynę takich zachowań. Mogą to być pierwsze objawy próchnicy zwłaszcza, jeśli występują podczas spożywania zimnych lub ciepłych pokarmów. Maluch często też wyraźnie daje znać, że boli go ząb, a niekiedy odrzuca podawane mu jedzenie.
Próchnica u dzieci w fazie początkowej objawia się tym, że na uzębieniu zaczynają pojawiać się białe lub też żółte plamki. Po pewnym czasie zajmują one coraz większą powierzchnię zębów. Następuje faza zaawansowana, gdzie zmiany ciemnieją i zmieniają barwę na brązową, a także czarną. Dziecko może odczuwać bóle. Rozwój próchnicy powoduje ubytki na szkliwie, które początkowo umiejscawiają się przeważnie na jedynkach, czyli górnych siekaczach. Próchnica szybko rozprzestrzenia się na inne zęby mleczne. Ostatnim etapem jest faza niszcząca. Po drastycznym uszkodzeniu, zęby zaczynają wypadać.
Gdy przez dłuższy czas dziecko karmione jest z butelki, wtedy choroba bardzo szybko postępuje. Zwłaszcza jeśli maluch zasypia podczas jedzenia z butelką w buzi, ponieważ pokarm zostaje na zębach i oblepia je. Wtedy w jamie ustnej bakterie mogą swobodnie żerować pożywiając się cukrami zawartymi w węglowodanach. Im więcej ich jest dostarczanych w pożywieniu, tym choroba szybciej postępuje. Objawem rozwoju próchnicy może też być zaczerwienienie dziąsła, które niekiedy krwawi. Dziecko czasami ma gorączkę, a jego gardło jest czerwone. Niekiedy z jamy ustnej malucha czuć nieświeży oddech.
Na wszelkie takie symptomy należy w porę reagować, nie bagatelizować ich i udać się na wizytę do stomatologa, który po badaniu podejmie decyzję o zastosowaniu odpowiedniego leczenia. Dzięki temu komfort życia dziecka ulegnie poprawie, a ono samo znów będzie mogło być radosne.
Leczenie próchnicy butelkowej u dzieci – jak wygląda?
Próchnica butelkowa może nieść poważne konsekwencje dla zdrowia dziecka. Warto ją leczyć przy wystąpieniu pierwszych objawów, ponieważ może to zapobiec rozprzestrzenieniu się infekcji na pozostałe zęby. Zaniedbania w tym względzie prowadzą do uszkodzenia uzębienia, aż do utraty mleczaków. Leczenie w gabinecie stomatologicznym pozwala na zahamowanie stanów zapalnych i powstrzymanie rozwoju drobnoustrojów, które mogą atakować sąsiednie zęby.
Liczy się również poprawa komfortu małego pacjenta, ponieważ dolegliwości bólowe nie pozwalają mu na normalne funkcjonowanie. Kiedy czuje się źle, wtedy jego funkcje układu żucia zostają zaburzone. Leczenie pozwala też zapobiec przeniesieniu się próchnicy na zęby stałe. Utrata mleczaków może doprowadzić do wad zgryzu, co w późniejszym wieku będzie wymagało leczenia ortodontycznego, czyli noszenia aparatu.
Istotne zatem jest, żeby przy pierwszych objawach udać się do stomatologa. Wcześnie zastosowana terapia pozwoli na zmniejszenie stresu u dziecka związanego z obecnością w gabinecie dentystycznym, a także oszczędzi mu bólu i nieprzyjemnych doznań.
Jeśli próchnica nie jest zaawansowana, wtedy wystarczy zastosowanie zabiegów fluoryzacji. Polegają one na posmarowaniu zębów specjalnym środkiem zawierającym związki fluorku. Przeprowadza je lekarz w gabinecie stomatologicznym. Natomiast profilaktycznie może on zalecić używania pasty z fluorkiem, także podczas mycia zębów w domu. Jeśli ubytki są rozległe i płaskie, wtedy stosuje się np. zabieg impregnacji zębów, który chroni je przed rozwojem choroby. W tym celu wykorzystuje się roztwór azotanu srebra, dzięki czemu nie dochodzi do większych zmian, mimo że przebarwienia nie zostają usunięte.
Przy zaawansowanym rozwoju próchnicy butelkowej terapia zależy od rozmiaru i rodzaju uszkodzeń. Zwlekanie ze zgłoszeniem się do stomatologa i nie podjęcie leczenia może doprowadzić do pojawienia się ropnia. Ta nieprzyjemna dla dziecka sytuacja może wiązać się z decyzją o zaaplikowaniu mu antybiotyku. Bywa też tak, że zmiany próchnicze wymagają założenia koron wykonanych ze stali nierdzewnej. Niekiedy konieczne jest leczenie kanałowe. Jeśli jednak uszkodzenia szkliwa są nadmierne i nie ma możliwości uratowania zęba, wtedy dentysta podejmuje decyzję o jego ekstrakcji.
Jak zapobiegać próchnicy butelkowej – profilaktyka
– W wieku ok. jednego roku życia dziecka należy zgłosić się z nim na profilaktyczną wizytę do stomatologa. Specjalista sprawdzi stan uzębienia i oceni czy nie pojawiają się zmiany próchnicowe.
– Do 12 miesiąca życia lepiej jest karmić dziecko piersią, niż butelką, co zaowocuje zdrowiem całej jamy ustnej. Po roku takie odżywianie może niestety doprowadzić do próchnicy.
– Pokarmy o papkowatej konsystencji przylegają do uzębienia, co powoduje że bakterie mają możliwość długotrwałego żerowania.
– Wraz z wiekiem dziecka lepiej jest ograniczać karmienie go butelką.
– Nie należy pozwalać by maluch zasypiał z butelką w buzi.
– Warto ograniczać żywienie pociechy pokarmem zawierającym cukry proste.
– Smoczki trzeba dokładnie myć przed każdym podaniem dziecku. Nie należy ich oblizywać, jeśli się zabrudzą. Tak samo jak łyżeczki, którą się go karmi.
– Higienę jamy ustnej należy rozpocząć nawet zanim dziecku wyrżną się zęby mleczne. W tym celu dziąsła niemowlaka dobrze jest przemywać gazą nasiąkniętą przegotowaną, ciepłą wodą.
– Gdy dziecko posiada zęby, rodzic powinien je myć specjalną szczoteczką, albo nakładką wykonaną z silikonu, która zakłada się na palec.
– Wieczorem po umyciu dziecku zębów, nie powinno się już go karmić.
– Warto początkowo używać past do zębów nie zawierających fluoru, ponieważ lepiej żeby dziecko go nie połykało. Pastę z fluorem można wprowadzić w późniejszym wieku.
– Dobrze jest jak najwcześniej nauczyć dziecko samodzielnego szczotkowania zębów.
– Higienę jamy ustnej dziecka należy przeprowadzać co najmniej 2 razy dziennie.
– Trzeba odbywać regularne wizyty u stomatologa.
– Należy uczyć dziecko jakie produkty pozytywnie wpływają na zdrowie jego zębów, a które powodują próchnicę.
